Ringnun

Ringnun ei khualzinna (Journey into Life LINK hih CLICK inla ki thuziak en sa roh) lamtluanga ringnun itep thiama nintina ringna lekhabua ei nunchan/nunzia riziakmai hi ilom a om taktak. Raifana lomin femai ei ti!

Friday, July 4, 2014

Thurchitha Inpuang

Ei Puma Jisuan “Mun tina mihei ziangah fe unla ki koilomin siam unla, Pa neh Naipa neh Rithla Rithiang rimingin baptis unla, thu nangni kipek murdi izom rangin inrisei rei” a ne tia. A nam puma iamtu initak hein Thurchi |ha inpuang rangin mophurna lian ei neia. Ei ram-nam khom koindang neh khotlang tiang puithlingna lam a panmaim ingaitua a nang. Koindang neh kristian khotlang a om lam taka ninginbei chu  hi ei Puma Jisua thupek izom nithei nonih! Ei ram-nam hi koindang neh khotlangah inpum neh inrualin ei fe ual a nang. Thurchi |ha puang indarna lamah \ong\aina, thilpek neh fesuakna a hin ei risiak ual ual a nang. Laphua tun “Lomna rikip chu sinthona hi a nit” a lei iti a nit.

Thursday, July 3, 2014

Ringna Thara Malam Ipan

 (1 Tim 2: 3-7; Heb 12: 1-2)
          Pathianin Ama angin a ne siam. Ringnun chu ilomtaka mang thei rang ei nit. Lomna nei hein malam ipanin ma anfon nget rang a nit. Mafonna thu rithup an riata. Mafonna mi irtem theiino imu thei ino khom an dong ngaia. Ei richang ringat a hin sipai neh ridai mi thu entirnan imang a nita. Ridai neh ridoi thu entirna mangin hi thupui hi sut eila. Biateram Koindang hi football ridai neh arman thlat. Biak in isin rang ei nit fengin football ridai chu ei sum isuana bulpui khatka a nit ngai. Ridai hi kristian nun riseina rangin Tirton Paulan a lei mang. Itlanrisiak chu ei richang rithlang ahin kristian ringnun entirnan a mang. Hebrai riziaktu khomin a mang.
Ringna Thar Mimal:  Tirton Paulan ringna thara malam ipan chu ridai mi neh sipai ringnun angkan a sira. Ei inentir nuam chu  mitinin lothluk ranga ei isin risiak ngai hi a nit. Kristian mimal tin mafonna dika mafon ei \ul. Krista neia mafonna lampui iro rang ei nit. Sipain “ridoi lurthuakah arphuta lungrilah a mong ngai” an ti ngai. Sipai ihiamtaktak  hein ingaitua vingin an rithok suaka lungril ihainan iral an in rimang ngai. Nena chang rangtu hei ei nit. Krista sipai ei nitna hi ei tum/ei ngaitua ringota ei ihaipui ngai ino loim? Sipain taksa ramual rang ringotin ilua an ringna an phal ngai. Ramnuai mi’n idik loin an riphal, Krista ranga idikin ei riphal rang a lei nit. Mimal ridai lothluk rangin an risiam taktak ngai. Lothluk rangin risiam mai a nang.
Ringna Thar Pol: Ringna thar inei iamtu hei chu pol/lom irat tak angka ei nita. Mimal ridai mi, sipai angka ei init angkan, lom/pol angka khomin ridai mi neh sipai angka ei lei nit. Lom lothluk rang ei nit. Ei nit lam takan Pathianin nemang a nuam. Mimal tin ei poimo. Iamtu ei nitna a hin pumka ei nita, thiltum khatka neia sinitlang a poimo.
Ringna Thar Rirelna: Ringna thar rirelna diktak a omna rangin ei rirel dan ei rienfia mai a nang ngaia, ei idingna a diknon chu nung ritol ai ol a nit. Pol/lomin kum itam a \hatpui rang ei vat neh ei sin rangdan hei ingaitua lok a nang. Pol/lom rirelna hin bul idet, thurchi felfai a nei a nang ngai.   Mimal tinin ei omdan/sindan a hin koindang, ram-nam malam inpam thei ei tim? Einin ei sin a nang a. Taksa sinah theidor ei risiak ngaia, kutke rikip ino, mi ang ino angkan mi ne ipek kah inei ei itum ngai ino a nita. Kha angka ngirin iamtu nitna khomah mimal neh koindang mahni kea ding, Pathian rama sinithotu ini a poimo.
          Ei thu zuang ringai a rithoka khan ringna thara malam ipan ual mai rangin ei ringnun hi ei ri-enfia mai a nang iti ei musuak a? Inrual rangin itlom ei nang loim? Inpum rangin midang iken, imarit neh ichoidom ei inang loim? Loma mafon rangin keima niloin eini eiti ai nang loim! Einin ei sin inrual inrizom mai a nang. Eini iti hi mong ngaino rang a nit iti thu ei mu.












Lamtinrenga Mafonna

   
Thiamna chu lamtinrenga mafonna (Education is an all round Development) a nita; thiamna chu zalenna  khom a nit (Education is liberation). Sumpuan inei ringot nimak, idam ihartot khom nimak, ithiam ivar ringot khom nimak. Ei thupui hi ramual tiang ringot khoma sutin lamtinrenga idingindetna/idingsuakna a nit. Thiamna chu mafonna arphutna a nit. Jisua chu saninzoktu a nita (Gal 1: 4). Pathianin mafon nget rangin a ne isiam a lei nit. Krista Saninringna chu ei riphutna rang a nita, hin tak ata mafon hi ei thupui a nit. Krista saninringna dong hein koindang  khotlang an isiama chu ei thupui ne iphut a nit (Ef 4: 11-16). Mafonna chu zalenna a nita. Zalenna chu rithla, lungril ngaituana zalenna, limna lomna a nita. Hi zalenna hin thiltinreng a nit rang lam takan a insin ngai a nita. Zalenna chu ihoia sin itho mai rang ei nit (Gal 5: 1). Mimal rangin \hatvurna a nit rualin khotlang ram-nam rang khomin \hatvurna a nit ngai. Mafonna chu rithla, ringna neh taksa ihuap a nit (Joshua 1: 8; Prov. 4: 13). Krista unlianna rizul hi ei thupui ne iphut a nita. Ei mimal in ma ei fon rualin koindang ei nitna khoma hin ei puithling rang a nit. Efesi a hin iamtu lei ife tak murdi chu koindang an nita puithling lam ipanmai rang ei nit thu hi Paulan ai uar a nit. Koindang chu Krista takpum, Krista chu a lu a nit. Koindang chu in a nita, Krista chu a kila lung kamiom a nit. Koindang chu imoi a nita Krista chu a pasal a nit. 
            Lamtinrenga mafonna lampui ei ro theina rangin chu Kristaa rithluk kristian vanglai a \ula. Krista ei angna chu ei thuarna a nit. Sanong neh atunlai ramual angkana mahni rang bang insap ngai nimang me. Krista sik ringotin ei itlom ei idik thei rang a nit. Hun ingkam ei ifepui. Ei mun ingkam ei ifepui. “Thing tui ila” iti  neh “Tui mei iton” iti hei chu ei nintin sin poimo a nita. “Tui-mei” neh “Thing-tui” hei hin ei sakhuana ahin riseirua itamtaka an nepek. “Ringna thing dailim nuaia khan nen ringam sa roh O Rengpa” iti neh “Tui rihal hei ka ngan chu ringna tui kuang ata a thlongin peng kiti va in rise” iti lahei ei sak ngaia. Taksa tiang tak khom thing-lung-par, tuikuang neh tuidung hei ei ihoi ei enkol ei siamin\hat a nang. Ei thu neh la, ei ram-nam neh ei khotlang reng reng khom hi rienfiang eila, puithlingna lam ei ro ai \ul taktak tak a nit.
            Sorkar tiang democracy rirelna chu ei mafonna a nita. Iamtu rangin mimal tin puithiam nitna (1 Pet 2: 4-10) hi mafonna lampui chu a nit. Ei mimal kristian ringnun hin sin a tho thei ok. Ei koindang hi a poimo. Efesi khom hi inrualna, inpumna neh puithlingna thu a nit. Dikna felna a sinsuak rang hei ei nita. Koindang Bial Presbytery neh Synod a hin ei rirelna hei hi a felfai a nanga. Vanglaihei, pahei neh nuhei  ei richoidom chit a nang. Ei risoizoina (discipline) a \hat a nang. Sungkua maicham a \hat a nang. Sin ingik ngai nimak. Sin hi imarita a hoi a nit iti ei riat ei ritem a nang. Sorkar tiang “globalization” ramual a nit taka, ramual a china lamtin rengah sin ei tho itlang tak. Atun mobile neh internet rammual ahin riria ripo a ol taktak tak. Thil i\ha ei iriat intam hin inruala rirela isin tak tak rangin ane iphut a nit. Iamna tiang  \hurchi \ha inpuangmai rang ei nit. Ei \ong\aina hi min annemamo (1 Tim 2: 1-4). Mitin saninring rang Pathianin a nuam. Mitin Pathian khatka bang a nit. Ei Pathian hi sanong hei rang khomin Pathian a nit. Ei thurchi \ha fesuak puina hi ei ngaitua ok nang a ti.
            Ei ram sung khua neh koindang tin ei tlira; sungkua neh mimal tin a bikin vanglai hei hin lamtinrenga mafon rangin chu Kristianna hi ataka itu taktak ei \ul ei riata. Taksa tiang tak khom ei ar ual, ei ri-ong ual, ei inrel ual, ei takritai ual, ei inrual ual anang ei iti thei a nit.

Pathian Rol Rivuai


Miriam Ringnunin Pathian Rol a Riat a Nang:
            1 Renghei 19: 1-18 ahin Elija chu Zanthla Pathian ranga iamiom tak Pathian  mi mang a nit iti ei mua. Elija hi Israel reng Ahaba hun laia sinitho a nita. Ahaba chu Israel reng laia a sual tak a nita. Baal chubai ten ai <n a nita. Hi sikin Elijah hin idemin inriseina thu hei a peka. Kum ithum rua sur loin a oma. Ahaba chu hi sikin a ning a thik tak taka ithat bang ai tum ngai a nita. Voika chu Karmel tlanga Baal zanthla 450 neh an risiaka, Elija chu Pathianin a \ong\aina a sama Baal zanthla 450 chu a that vanga. Hi sikin Jezebeli thun Elija chu ithat rangin rizulin a om maia. Hi ei richang tep hi a thu a nita. Elija luan PUMAPA an rup tak ithi kinuam tak ai ti a nita. Eini khom Pathian sin ei thona a hin ei sol ei rizal zoro om ata. Hi angka zoro a hin Pathian neh ritongnok, Pathian isonna ei dong nok ai poimo taktak a nita. Pathian isonna dongin Pathian rol min an riatna ei nit a \ul.
            Ei richang ringatna ei imu angkan Pathian rol ratna karah; thlipui, ninupui, meipui laiah omaka. Pathian rol chu idam siamkan, rithli vangkan a hong iti ei imu a nit. Reng Uzziah kha a ruaitu Zecharia damsungin iam a oma \hatvur a dong. Pathianin a \angpuia nena a changa, Reng inlar neh sinithotheitak a nit. Sinthotheina a nein arpaka, a thuneina a songa, tempil a thillan ilan rang a ti sikin a damsungin a phar taka. Joash a khom a phut indika isian a mong. Manasseh kha a phut inchaia a mong indik. Pathianin chu zoro a ne lai pek mai ngai a nita. Pathian rol vuani khom ringai eila ei nuama. Ei ringnun irat taka itlan a hin Pathian sintho inlang tu ini rangin risiam eila ei nuama. Ei ichaina a om thei, khasikin risiam mai ei i\ul a nit. Ei risiamna/sinthona tin mi ranga Pathian rol ini rangin ei nuama. Koindang hi damna ithli inrangtu nimai ei la ei nuama. Miriam ringnun hi itlan irat, rihu ring/ilum neh ritha nei takan a tlan ngaia. Ei hang risiam taktakin chu ei buai ngaia. Pathian rol ringaina chang ei riatno zoro a tam ngai. Pathian rol ringai ai poimo nget alei nit.
Pathian Rol Rivuai Ire Rangin Idairek a Nang:
            Pathian rol chu adairiam a nita, irethiam a \ul. Hi hih Elijan a riat infela, Rengnu Jezebeli khan ithat nget atum iti a riatin chu ramchar mun infiarah a itlan rimang a nit. Hi mun a hin ipukah Pathian \ong chu ai riat a nit. Nintin inloi-vangsak ngaituana ah ibuain sin itam takah ei sina, Pathian neh ripol rangin hun isiam a intak ngai a nit. Khan Pathian \ong chu idamsiam neh rithli vangkan bang ei irngai thei a nit (1 Renghei 19:12). Pathianin risiama ama neh ripol rangin a ne ifial mai a lei nit (Heb 4:15-16). Pathian rol ire rangin chu ei lungril ngaituana inronga Pathian neh ripol ranga hun serinran ai piomo a nit. Inloi-vangsaknaa lungril-ngaituana buai rei hein Pathian rol an iriat thei ngai ino a nit. Ei Miriam nitna tin ipaia Ama ei ipuna a rol ei iriat hi Pathian lungdo a nita. Hi angka Ama pun hei chu felna neh ratnan a inrithuam ngai a nita. Ei ringnun irat taka tlan a hi Pathian neh rimunna rang neh a felna neh ratna ei dong theina rangin hun siam eiti u.
Pathian Rol Iria chu Damna neh Sintum Dik Riatna a Nit:
            Elijah khan a ram-nam ibuai a khan ruiatu iphun rangin inriatna a donga. Atunlai ei ram-nam neh koindang ranga ei \ong\ai bipui hi Pathian ne inriat nithei a tim iti ten a nen ngaituaa. Eini tiang ei nitna thatin Pathian ei isam chu ai \ul a nit. Pathianin ei rithla ringnun a hin ane ison ngai a nita, a rol iria a lungdo ire rangin ei dingmun neh ringnun ei siam ai \ul a nit (Hab 2: 1). Johana 10: 4 hin “A \hui isua zoiin chu ma a sak peka, beraheiin ama an zui ngai, a rol an riat sikin” ai ti a nit. Jisuan “Ki beraheiin chu ki rol an riat ngai; kei khomin anni khah ki riat, anni khomin anne zui ngai” ai ti a nit  (Johana 10: 27) . Ama ta ei nita, ata ei nitin chu ei lungril/rithla ringnuna a rol riang ei ta, hi rol hin thlangamna neh ratna ane ipek mai ngai rang a nit.Ei omna neh ei sinthona mun tinah ei lungril/rithla ringnuna Pathian rol chu ringai rangin ei risiam mai rang a nit. Hi rol bang hi neruai, lam nenmu neh nevang thei a nit sikin. Lapui 18:6 hin “Ki lungzing lain PUMAPA chu ke sama; Ki Pathian chu ne \angpui rangin ki koia. Ani khan a Biak ina ki rol a riata; Ne \angpui ranga ke khek iri a lei riat tak” ai ti a nit.  Pathian ei ngaisak in chu a rol khom iring ualin ei iriat thei a nit. Pathian thu ei ngaisak in chu ei lungrilah Pathian \ong lomiom taktak ei idong thei a nit. Jisuan “...Thutak isir rang ringot hi rammualah ki suakna bi neh ki zuangna bi a nit. Tukhom thutaka om hei kan chu ki he an ringai ngai” ai ti a nit (Johana18:37). Hi Jisua Krista rol hi ei ringai rang a nit. Pathian rol chu ei damna neh ei sintum ei riatna alei nit.