Ringnun

Ringnun ei khualzinna (Journey into Life LINK hih CLICK inla ki thuziak en sa roh) lamtluanga ringnun itep thiama nintina ringna lekhabua ei nunchan/nunzia riziakmai hi ilom a om taktak. Raifana lomin femai ei ti!

Monday, October 3, 2011

Risoizoina

Risoizoina boin chu kristian ringnun hi lo thluk taktak thei maka. Ei risoinon chu ei iti neh ei itum chu \ong neh takboi ringotin sin loin a om ngaia, khasikin risoina thu hi ei ringaitua ngai rang a nita. Tirton Paula ringnun ata risoizoina thu ringaituatlang ei la. 1 Kor neh Fil ringat bikin ringaituatlang ei ti.

RICHANG RINGATNA: 1 Kor 9: 19-27: Fil1: 21-26 (Heb 12: 1-13; 1 Pet 5: 8-9)1) Ei pi-pu hein risoizoi nang thu-ah “Izongten a ti lam a ro, miriamin ei ti lam ro mangmeh” anlei tia, a dik taktaka. Tirton Paula hin risoizoina poimona i\hatakan a uara. Paulan a tuminruna chu Rithla Rithiang \angpuina sikin intakna lian taktak khom ituangin Pathianin a ruaina tinah ai fe thei a nit. Lomman ilutak Jisua Kristaa ei mu rang chu d^ltu neh tlemna itamtaka hei sikin itlirmai antak ngaia. Iba nok maimai ngai khom eila, ei thoi nok maimai rang a nit. Thuvar 24; 16 hin “Mifel chu voi itam ilir khom sela, a thoinok mai ngai; mi siahei rek chu siatnan an rimang ngai” a ti. 2) Ingkan Pathian neh ei lei ritongna khan nen danglam khomse ei risoinon lothluk taktak thei mangme. Risoi iti hin ei mimal, ei kolkiang ei sinthona boiruak a thutak ithlun neh ei idingna ei bulpuia Krista itu ngit a nitzia hei a huapsa-a. 1 Korinth neh Filipi hi Paulan a damlai sun nungkhon tianga a irziak a nita; 1 Kor chu 57 AD vel, a missionary inzin voithumna rizoitiang neh Fil chu 61 AD vela Rome a tang ina a om laia riziak an nit. A ringnuna ar soizoina thu dettak chu hi lekhathonheiah, a bikin richang ei itepsuak heia khan ei imu thei a nit.

MI DINGMUN ITLIRA A |ULDAN IZIRA RIPEKNA (1 KOR 9: 19-23): Amasa takah Tirton Paulan mi dingmun irethiama mi dingmuna dingpuia a sinthona thu hi ringaitua tlang eila:1) Mi dingmun itlirmaia, m’in thurchi \ha an dong ngetna ranga mi nuamlama ompui thiam a \ul taktaka! Fil 2: 3-5 hin “Marang\hat neh ringainlutna nein ite sin no unla, ringaichinna nein, mahni nekan midang i\ha ualkan be seng rei. Mahni ta bang en loin, midang ta khom en seng sa rei. Hi lungril/lungin\ong Krista Jisua khoma om khah nangmaniah khom om sa rise” a tia. Krista chu Pathian nitna neia ommai a nita, nikhomse, Pathian ithluka om mai kha itum ngit rangin ringai maka, miriamhei angkana zuang inzirin suak angkan ar siama, ai nei murdi a mak riaia. Khanchu, miriam angkana zuang iomin arngai an china, thina den rakkan Pathian thu zomin a hong om taka, krosa a thina ngei kha. Krista ei dingmunah a zuang \um sikin iamtu ei nit theia. Mi dingmunah ei \uma ei iding bangin Pathian sinithotu dik ei init rang a nit.2) Tirton Paula mi riatthiamna 1 Kor 9: 19-23 sunga hin ei mua. Ati lam takin lazuang ringai rei; “Tute suak chu ni mange, nikhomse, theidorah mi ki laklut theina rangin mi murdi suak ki chang a nit. Judahei ki laklut theina rangin Judahei laiah chu Juda angkan ki om ngai. Dan nuaiah om no khomin lang, Dan nuaia omhei ziangah chu anmani ki laklut theina rangin Dan nuaia om angkan ki om ngai. Khaangka ngirin, Jentelhei ki laklut theina rangin Jentelhei laiah chu Jentel angkan Juda Dan putiang ki om ngai. Amah khah Pathian Dan zom mang ki tina ni make; Krista Dan nuaiah ki om a nit. Rat ino hei ki laklut theina rangin rat inohei laiah chu rat ino angkan ki om ngai: Ingka lamin mani, thenkahei ilua ki saninring theina rangin mi murdi ziangah thil tinreng ki nit tak. |hatvurna ki dong theina rangin, khahei tinreng khah ki sin a nit” a tia.3) Mi dingmun irethiam chu sinthona inthukual theina a nita. Mi dingmun riatthiamnan idiktakan ane insintaktak thei ngai a nita. Koindang ulianin mipui dingmun. Nu-pa hein ei nainete dingmunah an lungrilah ei \ong ngaim ngaituang eila? Tirton Paulan mihein thurchi \ha an riat nget theina rangin an om lamin a ompuia. Ei nainete, ei vanglai neh ei mipui lungrilah ei \ong theina ranga ei ripekna, ei tlom nuamna, ei zoro/hun ei pek ngaidan hi ei rengkan ringaitua nok ei la ei nuama. 4) Khan, mi ringaidan ipom pui thiam hi koindang sinthonaa a hin a poimo taktaka. Min kerngaidan an inol chu a miriam anne inol nimaka, sini\ha isin a nit theina rang a nita. Mi ringaidan ki nol chu a miriam kinolna ni sa no sela. Kisin ngai, kerngaidan idettaka khom \hatna rangin ki danglampui thei a \ula. Upa khatkan “keichu uliantak, arsi ek ibaltak, an ni tehein im annen risei rang” a tia Upa Conference kum itam feloin a oma armang tirtir an tia. Ei pi-pu hein “Izongten theitak a muam ngai, naipangin thudik a ril ngai” an lei tia. Ri-onga, riseirisaka rithor risakin koindang chu ei fe rang alei nita.

MAHNI TAKSA RISOIZOINA (1 KOR 9: 24-27): Anikna a chu Tirton Paulan ama takpum/taksa ngei i\hataka asoizoina thu ringaitua tlang eila: Ei iamtu ringnun a hin ei dingmun itlirmai a ula! Thurchi thra izekin kedik nget rang a nit iti ringaituana ineimai rang a nit\a! Ei rienfia ei risoimai rang a nita. Hi hih “self-discipline, self- control” ei iti chu a nita. Taksa tianga risiam, mahni taksa risoizoina ai poimo nget a nita. Ei mahni tianga taksa risoizoina ei tia hin a poimo sa chu ei ngaituana izek, ei hun murdi vongin\ha, ei insungkua rirel infel, ei omna koindang thuzom neh ei omna khotlang thuzom hei hi an nit.1) Tirton Paulan a taksa a soina thu a hin a ngaituana/lungin\ong a soina thu khom an langa. Tirton Paulan Filipi lekhathon itoite a hin lungin\ong/ngaituana iti \ongbai hi 18 a manga. Lungin\ong chu mind, lungril chu heart a nita, inrilut ngai khom eila. Anungkhon tak khomah a dik murdi, maritiom murdi, a fel murdi, arthiang murdi, iditiom murdi, a thang i\ha murdi, \hatna reng reng a oma, inpakna reng reng a omin chu kha hei khah ngaitua rei a tia (Fil 4: 8). Timotheia chu Krista sipai iamiom thu arila hin “ki \ong ti hih hei ngaitua roh, Pathianin riat theina nang peng a ti” a ti peka ( 2 Tim 2: 7). Ei lungin\ong risoizoina chu ei taksa zekna a nit ngaia. Rom 6: 11 “Sual tianga thi takin ribe unla, Krista Jisuaah khan Pathian tiang i ringin ribe rei” iti hi ei idingna/in\hutna bul a nita. Thuvarin “Ni ngaituana veng/fia roh tong a chang ngai sikin, ni \ong veng/fia roh sintho a chang ngai sikin, ni sintho veng/fia roh a raki nang imanin ni sinmai ngai chang a ti, ni sinmai ngai chu fia roh nunzia a chang ngai, ni nunzia chu fia roh ni kumtluang nun iriltu/indingtu a nit sikin” a tia. Ringaituana chu ei ringnun sintho ar phutna alei nit. 2) Risoizoina (discipline) poimona: Tirton Paulan a hun laia ridai inlar entirna mangin taksa risoizoina \ulzia thu an langa. Itlan risiaka loman imu rang hein lam tinrengah ridinin an risoi ngaia, renglukhum se thei ino mu ranga ei itlanna ahin zaltak isong a nang-a tia. “Ki takpum denginthei ngekin kesoi ngaia, midanghei risiaknaah ki koibum nungin keimah thluk inoa ki om nona rangin” a tia. Atunlai ramuala hin ithiam bang inrup maka, risel, lamtin renga selna boi ini a nang taka. Ridai ei i-uartak chu Ball ridai a nita, ei iriat angkan “dribbling” min dok ithiam hi arfena boi dor a nita, speed (itlan irat, kerang, risuizelzel ramual a nit taka, an zuk pass-a itlan irata voika a ke antonin chu a lut rang hi an irsiak a nita). Taksa neh rithla a hin discipline iboin ei idet insot ngai ino a lei nita. Iamtu chu thiltum ineia tlan ei nita. Thurchi\ha sika ikhom isik ngam rangtu hei ei nita. Ei ramtlanga harna, Pathian polna ei idong hi toika rang bang a nit ngaia. Mizo hein suala kirnok chu ada nok an ti ngaia, Pu Fakte-an tikhaino min, arzalnok tilem ei ti a tia. Ada ti chu mangmunboi ichang kumkhua tak itina a nit. Pathian ei ringatdan hi aletiang siaia afe a tama, ei omrangdan khom Pathian ei pek vang ngaia, ei zalenna chu ei imang insual ngai a nita. Mi zalen neh rithaboi, mi zalen neh bei idong \ian, mi zalen neh sin pai pai hih a irme thlak ino a nita. Atun eini hei chu hun vongindik, lekha itep intam, \ong\aina neh Baibil itep intama risoi rang hei ei nit tak.3) Kristian insungkua risoizoi: Lam tin rengah ei nainete hei ei enkol in\hata, Pathian Thu bangah ei ifa ngai nona a tam-a. Ei nai hei chu ithoi ek mak angkana mahrak mi ei tam ngaia. Ithoin a ek a makrakraka a makna tina siatna athlung ngai iti ei riata. Lam itamtakan ei nai hei \hatakan enkol khom eila Pathian thu-la ah ei kairuai non chu ithoi ekin thil a op dorah ai siat ngai angkan ei nainete ei op dorah se tirtir an ta lo ranglam boin an iom rang a nit. Sungkua inkhom, bunek \ong\ai inrual chu ai poimo nget a nit. TV i-en thiaia bu ne ei tam tirtira. Bunek zoro chu thu\ha isir zoro, khasikin sap hein vang chu bunek zoro hi an ringain poimoa malcham ripolna takin an mang ngaia. Sap lekha riziak ithiamtak, a damsunga kum som itam bestseller initu Louis L’Amour an “Dining Table ah kumsom kikai man kipa ata world history kerseizoi” atia, ama angkan mitin nithei no min. Timotheian chu a chin lain Pathian thu itamtakan alei riat. Khan kristian insungkua dik chu isin rang tam khomse bune inruala tititlangna nei ngai rang ei nita. Nintin sungkuan khom einei theino khoma voika chu bune inrualin ei \ong\ai nget rang a nit. Naipangin an insungmi tak neson maka ei ol khoma lekha inrisei thei ino tuition ila pui ei tam tirtira. Pathian Thu a khom tak neson ual nonia Pathian Thu-a tuition ipe ngai omse ei inrisei rang ai nit. Pathian Thu-a tuition ipe ngai an omno sika naipang ei imakrak an tam taka.4) Koindanga risoizoi miriam hi ei roi tirtir taka. Pathian koindang ripolkhom boiruak isehtu chu ei i-thunun ngai a nita. Ei koindang-a kumka ta voika lua inkhom feno hei hi ei dairek pek rang niviatmaka, ei thurin hin i-thunun rangin mophurna ane peka. 2 Tim 3: 16 a hin hingkan riziak ei mua; “Pathian Thubu tin hih Pathian rithuak khuma riziak a nit sikin thutak inriseina rang hei, dikino rilna hei, achai intlunna rang hei neh idik takka lengna rang hein a kam ai om ok a nit” Koindang ei lian reitak sika a nitin ei ir uksak zoi khai ino a nitin chu \hatna rang sikin inrualtakan koindang chu ikhoi rang a nit. 5) Ei khotlanga risoizoina hi: Khotlang boiruak isehtu thununna ranga rules/dan chu ai om a nita. Khotlang mi kinit sikin hi danin ki chungah thu a neia. Khotlang discipline hin ei ramtlang atakin ane relno reng rengin mafontaktak nomina. “Rules are meant to be broken” iti ringaituana hin takte nenden nonia. Khotlang chu ei esel rang niviatmaka. Ei khotlang inder rein ei mak rak rang khom nithlak maka. Ei khotlang arniam rein koindang ei nitna hi ai thlumtirtir ngai a nita. Khasikin khotlang risoina hi ei in\hat ualin ei zom indikualmai rang a nang.

THURCHI|HA IZEK RINGNUN: Athumna-a chu Tirton Paulan taksa kum ife thiaia a tar thiai ahin intakna om ualual khomse Kristah atukna adetualualna thu hi ringaituatlang eila: Kristian ringnuna hin intak a om nget rang a nita. Krista kenung ei zuinia rithokin Soitanana neh ridoi ei iphut a nita. J. C. Ryle an “We and sin must quarrel, if we and God are to be friends” a tia. Pathian neh munkan ei leng rang a nitin chu sual neh ei risual nget a nanga. Sual inen nintin ki ring le Krista ki thin chu inlapna hi ei ti thei nget inang a nita. Ei ringnun bulpui-zungzam chu Krista inin Aman ane zek nget rang a nit.1) Tirton Paulan ki ring le Krista ki thin chu inlapna ai ti hi Rome a tang ina a om laia ai ti a nita. Tang ina a itang hi Rome a hong theina neh thurchi tha an puangna ranga Pathian roinrifuk a nit. Sin 23: 11 a hin Pumapa Jisuan Paula ziangah, “|i no roh! Jerusalem ah ki riatpuitu nitna ni inlang tak angkan Romah khom nilan lang sa rang a nit” a ti iti ei mua. Thurchi \ha chu a ringnun izektu a nita. Dingmun intakah a om khoma a bul thurchi\ha a nita. Dingmun intaka ai om khom thurchi \ha sika a nita. Tirton Paula kha intak a tuang khoma ilom neh ihaitaka thurchi\ha inpuangtu a lei nit. Tang ina ai om khom thurchi\ha inpuangna hun itha a lei nit peka (Fil 1: 12-13). Thurchi\ha sika a tuangna sikin midang hein lei rithorin ihai ualin thu an isira (Fil 1: 14). Intak a tuangnaah mualinphoin om nonih a riat sikin lungril irat takka omin Krista a choilena (Fil 1: 20). Tang ina ta zok a ti iti a tunga, ala ringin chu sin kamiom sinna neh a thin chu Krista zianga om theina a nit peka. Heb 12: 1-13 sungah Pathianin ane soi ngai thu ei mua. Intak, tlemna chu ei tong nget rang an lei nit sikin an tak dorah ei idingindet ual mai rang a nit.2) Juda Iskariot-an sum rang sikin Jisua Krista a zuara. Sum chu a ringnun izektu an changa. Richon-sumpuanin ei riat loia Krista anen nolna atam ngai. Pathianin Kanaan rami\ha neh Basan ram i\ha Isreal hei a peka hi ram i\ha rei hin Pathian an ringila. Risoizoin Krista chu tiklai khomin ei it<k indet mai anang. Inloi-vangsak ngaituana itamtaka dingmunah “kin isin murdi Krista neh, kin thin chu inlapna” iti hin a ne kairuaim ngaituang eila? Ei ringnunah Pathian mun iliantak ei pek mai rang a nit. 

KHARNA: Risoizoina aom bangin taksa neh rithla ah lo thluktaktakna a om ngaia. Pathian neh munka leng ei ti a hin Pathian ata sinrikhel bang tung iloin taksa neh rithla ei risoi taktak a nang-a. Pathian-a ei lomna sik ringotin ei irsoin ei ituang rang chu a nita. Ei risoina neh ei tuangna sikin Pathianin kumtluang ramah ane lai \hui rang chu a lei nit.



No comments:

Post a Comment